Combinatie huisartsopleiding en promotie-onderzoek

Sinds enkele jaren bestaat de mogelijkheid om in een zogenaamde AIOTO-constructie de huisartsopleiding te combineren met een huisartsgeneeskundig promotieonderzoek. Deze combinatie is ook mogelijk in een parttime dienstverband.

In Rotterdam zijn er veel positieve ervaringen met deze combinatie, medio 2011 waren er 11 AIOTO’s in opleiding en hebben 8 AIOTO’s hun traject volledig afgerond.

Rotterdam onderscheidt zich bij het vormgeven van de AIOTO constructie op een aantal punten van andere steden:

1. De afdeling onderzoek zorgt ervoor dat de AIOTO slechts een beperkt deel van zijn tijd aan dataverzameling besteedt.
2. Een half jaar van de onderzoekstijd wordt ingenomen door de masteropleiding klinische epidemiologie aan het NIHES (Netherlands Institute for Health Sciences).
3. Er is voor gekozen om perioden waarin fulltime aan onderzoek/onderzoeksopleiding wordt besteed af te wisselen met perioden waarin fulltime aan de huisartsopleiding wordt besteed. Bij andere afdelingen Huisartsgeneeskunde is het mogelijk om de week op te delen in een deel huisartsopleiding en een deel onderzoek. Redenen voor de Rotterdamse keuze zijn, dat de huidige huisartsopleiding per week drie en een halve dag praktijkvoering kent en dat verkorting daarvan het vervolgen van patiënten bemoeilijkt; de combinatie van opleiding en onderzoek binnen een werkweek niet optimaal productief lijkt; en tenslotte dat blokken huisartsopleiding en onderzoek gemakkelijk in te delen zijn in de fasering van blokken van de andere aios.

Het College voor Huisartsgeneeskunde en Verpleeghuisartsgeneeskunde (CHVG) heeft richtlijnen opgesteld voor de AIOTO-constructie. Deze gelden zowel voor huisartsen als verpleeghuisartsen en artsen voor verstandelijk gehandicapten in opleiding. Deze richtlijnen staan verwoord in het CHVG-kaderbesluit 2009:

 
B.16. Combinatie opleiding en wetenschappelijk onderzoek
1. De aios heeft de mogelijkheid de opleiding onder in artikel B.17.
gestelde voorwaarden te combineren met het verrichten van 
wetenschappelijk onderzoek.
2. De duur van de opleiding wordt met de duur van het wetenschap-
pelijk onderzoek verlengd tot maximaal tweemaal de duur van de 
opleiding, bedoeld in artikel B.5.

 
B.17. Randvoorwaarden
Aan het combineren van de opleiding met het wetenschappelijk 
onderzoek, bedoeld in artikel B.16., eerste lid, zijn de volgende 
voorwaarden verbonden: 
a. het wetenschappelijk onderzoek is relevant voor het betreffende 
specialisme;
b. het door de aios opgestelde opleidingsschema en individueel 
opleidingsplan is goedgekeurd door de HVRC;
c. ten minste een jaar van het wetenschappelijk onderzoek vindt 
plaats na aanvang van de opleiding en binnen de voltooiing daarvan; 
d. de opleiding mag niet langer dan een jaar aaneengesloten worden 
onderbroken door wetenschappelijk onderzoek.

 
B.18. Aanvraag beoordeling opleidingsschema en individueel 
opleidingsplan
1. De aios dient de aanvraag om goedkeuring van het 
opleidingsschema en het individueel opleidingsplan bij het hoofd in.
2. De aanvraag, bedoeld in het eerste lid, bevat ten minste de 
redenen voor het verzoek evenals een voorstel voor het 
opleidingsschema en het individueel opleidingsplan.
3. De aios verschaft het hoofd de gegevens en bescheiden die het 
hoofd voor de beoordeling van de aanvraag nodig acht en waarover de 
aios redelijkerwijs de beschikking kan krijgen.
4. Wanneer het hoofd instemt met de aanvraag om de opleiding te 
combineren met wetenschappelijk onderzoek dient hij een aanvraag 
tot goedkeuring van het opleidingsschema en het 
individueel opleidingsplan bij de HVRC in.
5. Het besluit van de HVRC wordt verzonden aan het hoofd met een 
afschrift aan de aios.

 
B.19. Overige bepalingen
1. Gedurende de periode dat de aios de opleiding volgt is titel I 
(algemene regels huisartsopleiding) onverminderd van toepassing 
op de opleiding. 
2. Het tussentijds afbreken van wetenschappelijk onderzoek vormt 
geen beletsel voor het voltooien van de opleiding tot specialist.
3. Bij tussentijds afbreken van het wetenschappelijk onderzoek 
wordt het opleidingsschema en het individueel opleidingsplan 
gewijzigd en is artikel B.10 (Wijzigingen opleidingsschema of 
individueel opleidingsplan) van overeenkomstige toepassing.
(einde citaat)

De normen die gesteld worden voor de AIOTO tijdens de huisartsopleiding zijn gelijk aan die van collega AIOS. De normen die gelden voor de AIOTO in de rol van promovendus zijn gelijk aan die voor andere promovendi.

Randvoorwaarden voor het onderzoek
De beperkte tijd die een AIOTO te besteden heeft aan onderzoek leent zich niet voor onderzoek dat nog moet worden opgezet. De onderzoeksgegevens dienen met weinig moeite beschikbaar te zijn; analyse van eerder verzamelde gegevens en/of het uitvoeren van systematische literatuurreviews zijn het meest geschikt. Ook de begeleiders van de AIOTO zijn zich ervan bewust dat de beschikbare tijd gering is. Eventueel vervult de onderzoeksgroep kleine verplichtingen van de AIOTO, zoals het controleren van een drukproef van een artikel

Randvoorwaarden voor de huisartsopleiding
De beroepsopleiding tot huisarts vindt plaats in de praktijk van de huisartsopleider en op de afdeling (terugkomdagen). Tijdens de opleidingstijd zal de aandacht van de AIOTO primair uit moeten gaan naar de opleiding, al zullen er echter momenten zijn dat de aandacht van de AIOTO gevraagd zal worden door het onderzoek. Op deze momenten zullen opleider en AIOS samen een oplossing moeten vinden. Het is belangrijk om tijdens de koppeling al aan te geven dat er sprake is van een AIOTO-constructie omdat dit om flexibiliteit vraagt van zowel aios als opleider.

De sectie huisartsopleiding ondersteunt de visie dat wetenschappelijk onderzoek een nuttig onderdeel van de opleiding vormt. Het beperkt werken aan onderzoek tijdens de opleiding wordt dan ook niet gezien als verzuim. Als het onderzoek tijd vraagt die niet opgevangen kan worden door werken op dagen dat de praktijk gesloten is of tijdens de zelfstudie-uren kan er beroep gedaan worden op de sprokkeldagen.
Sprokkeldagen zijn dagen of dagdelen waarop de AIOTO niet in de praktijk is. Er worden dan opleidingsuren (contact met praktijk en opleider) ingeleverd om onderzoek te doen. Dit geeft ruimte aan de AIOTO. De totale opleidingsduur mag echter niet ingekort worden (de AIOTO is immers een gewone AIOS) en daarom dienen deze uren „terugbetaald” te worden, bijvoorbeeld tijdens de eerste week van een onderzoeksblok.

Mogelijke oplossingen voor het opvangen van het onderzoekswerk in de opleidingsjaren zijn dus:

1. Het opnemen van „sprokkeldagen”,
2. Het verrichten van onderzoek op momenten dat de praktijk gesloten is en
3. Het verrichten van onderzoek in de tijd beschikbaar voor zelfstudie buiten de 36-urige werkweek

Randvoorwaarden voor de AIOTO zelf
Van de AIOTO wordt verwacht dat hij/zij de combinatie van promotieonderzoek en huisartsopleiding wil vervullen. Deze combinatie vraagt om veel flexibiliteit en goed timemanagement van de AIOTO. Hoewel de AIOTO tijdens het AIOS-gedeelte de onderzoeksactiviteit tot een minimum beperkt en tijdens de onderzoeksperiode maar weinig tijd hoeft te besteden aan de opleiding dient de AIOTO zich te realiseren dat het een flinke tijdsinvestering kost. Formeel heeft de AIOTO een 36-urige werkweek (inclusief diensten maar exlusief zelfstudie). Het uitvoeren van een promotieonderzoek zal echter moeilijk zijn in anderhalf tot twee jaar tijd, als de AIOTO zich daar iedere week strikt aan houdt. De afdeling stelt de AIOTO in de gelegenheid om in een korte tijd tot een promotie te komen. Hiervoor doet de afdeling een aantal investeringen. Van een AIOTO wordt verwacht dat hij/ zij hier tegenover ook een investering doet.

Jurgen Damen (AIOTO)
Hans van der Wouden, Senior onderzoeker (april 2011)

[05 11]